Ik was een ochtend zoals gewoonlijk heel vroeg wakker geworden om naar mijn oom te gaan. Op het erf waar ik met mijn moeder woonde, waren er 3 andere huizen van ooms en tantes van mij. Maar ik had die ene oom die naar mijns inziens altijd gezag uitstraalde en ook nog slim en wijs was. Ik wist ook al gauw van jongs aan af dat mijn moeder me bepaalde dingen niet kon zeggen of vertellen…daarvoor moest ik altijd naar mijn oom toe.
Elk mens wordt geboren met een Tabula Rasa. In de psychologie wordt deze term vaak gebruikt en is in normale taal te vergelijken met een blanco schrift dat beschreven moet worden met wijsheden, ervaringen en ga zo maar door. Het overbrengen van deze wijsheid geschiedt altijd van de oudere naar de jongere en daarvoor had je dus oom en tantes die de neefjes en nichtjes alles vertelden wat ze dienen te weten.
Maar de beste tijd om iets te onthouden en aan te nemen is tussen 4 uur ’s morgens tot voordat de zon opkomt. Mijn naam is Orfeo en mijn oom, nu wijlen, was mijn leermeester –als je dat zo wilt noemen-. Het was een paar keer in de week dat ik naar zijn huis ging en aanklopte aan zijn voordeur gecombineerd met “maa-tongo”. Het schrapen van de keel noemen wij in het Saramaccaans, “maa-tongo”. En dat doe je als je drie keer op de deur tikt. Dit is ook een teken dat wat achter de deur staat een mens is.
Ik ben nu getrouwd en heb een neefje, de jongste zoon van mijn zusje, die ik onder mijn hoede had en dus ook aan hem de wijsheid zou moeten overdragen. Nohar was leergierig en altijd een “sabi-so” –a kenneh. Maar dat is juist goed om te zien dat een jong kind leergierig is en pienter. Vaak als hij langs komt in de ochtenduren, is mijn vrouw al wakker en zet koffie of thee voor ons klaar.
Als hij aankomt, zit ik in de woonkamer of nog achter mijn pc in de kamer. Het was altijd gezellig totdat hij een ochtend niet kwam opdagen…ik wist dat er iets niet goed zat. Ik belde mijn zusje die twee huizen verder woont en vroeg haar waarom Nohar niet is geweest. Hij was ziek geworden en niet gewoon een griep, maar een erge ontsteking in zijn longen en was met spoed opgenomen in het ziekenhuis die ochtend.
Mijn vrouw en ik zijn die ochtend met spoed vertrokken naar het ziekenhuis om hem te zien. Hij was gesedeerd en in een diepe slaap, zoals de zuster van het ziekenhuis dat aangaf. Hij kwam kort daarna te overlijden…vreemd en onacceptabel. Geen van ons kon dit verlies verwerken omdat het niet kon…Nohar verliezen op deze wijze is tot op de dag van heden, vreemd.
De dagen, weken en maanden verstreken maar het automatisme om wakker te worden zat in mijn lichaam. Ik werd wakker op de vaste dagen dat Nohar “ko a mi a ganija kanda” (bij me moet komen in de vroege ochtenduren). Het kan puur gemis zijn maar het kan ook de onrust zijn bij mij en zo ook velen van de familieleden. Die ochtend was ik 5 minuten voor 4 wakker geworden en ben ik gaan opzitten in bed. Mijn vrouw lag nog naast me te slapen.
Ik pakte mijn telefoon en begon de mails van werk te checken en hoe ik daar zat hoorde ik plotseling 3 zachte tikken op de slaapkamerdeur. Ik schrok ervan, want ik weet dat de voordeur gesloten is. Ik zette mijn telefoon uit en luisterde weer aandachtig terwijl ik mijn blik niet verwijderde van de deur.
Toen opeens weer 3 tikken, alsof iemand aanklopt bij de deur. Ik hoorde op een gegeven moment mijn naam buiten de deur: “omu Oofeo…omu Oofeo a mi ko a ki kanda”. Ik wist op dat moment dat het geen mens was.
Ik ben niet uit bed gestapt maar ben gewoon blijven liggen totdat mijn vrouw wat later wakker werd. Ik vertelde haar wat ik heb gehoord, maar ze zei dat het zeker de stress is waarmee ik ga slapen. Ik moet dit gebeurden een plaats geven, want als ik dat niet doe zal dit blijven gebeuren, zei mijn vrouw.
Toen mijn vrouw en ik thuis aankwamen die middag, was er een hele drukte bij het huis van mijn zusje. “Wan winti bar’ nen tapu”. Ik rende direct naar haar toe, maar ik werd tegengehouden door de andere familieleden. Die zeiden me om te luisteren naar de boodschap. (Let wel, ik heb mijn zus niets verteld van het gebeuren van die ochtend).
De winti begon weer te praten door haar en vertelde ons allemaal dat ik, Orfeo, vanmorgen bezoek heb gehad van de “yorka” van mijn neefje en dat hij het niet leuk vond dat ik de deur niet heb opengedaan.
De winti sprak door mijn zusje op een waarschuwende toon, dat ik moet loslaten…want hij heeft geen rust gevonden in zijn dood en zal daarom elke keer terugkomen bij hen die hem zoeken. Toen mijn zus als een doek viel op de grond, wist ik vanaf dat moment dat ik moest loslaten. We missen Nohar tot de dag van vandaag, maar we weten dat we niet moeten verlangen hem te zien, anders kunnen anderen zich voordoen als hem.
Dit soort “Agersi-sani” kunnen dan kwaadwillig zijn en heel veel pech en ongeluk in de familie en gezin teweegbrengen. Rust zacht Nohar – na ko a mi a ganija kanda -.
El Dorpha “Admin Collectief”
Creatief Rechten: MA | TP | JZ | RA
#SpukuTorie722015 #Saramaccaans #Verlies #Familie #SpiritueleErvaring #Herinnering #Rouwverwerking